Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfimmit
2012-mi suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat nutarsarneqarput annertuumik,
FN-ip suleqatigiissitaata The International Labour Organisationip (ILO)
innersuussutai tunngavigalugit suliarineqarluni. Taamaaqataanillu
suliffeqarnermi pissutsit pillugit paasissutissat suliffeqarneq pillugu
paasissutissat nutarterneqarnerisa assinganik Naatsorsueqqissaartarfik
nutarterivoq. Paasissutissanik nutarterinerup kinguneraa suliffeqarfeqarnermi
pissutsit pillugit paasissutissat nunat assigiinngitsut akornanni periaatsit
malillugit pitsaassusillit ataqatigiissumillu suliat piulernerat.
Kisitsisitigut paasissutissat suliffeqarneq aamma suliffissaaleqineq atorlugit
sulisorineqarsinnaasut pillugit kisitsisitigut paasissutissat suliarineqarput,
sulisorineqarsinnaasut pillugit kisitsisitigut paasissutissat ILO’mit
maleruaqquneqartut aamma tunngavigalugit suliarineqarput.
Kisitsisitigut paasissutissat
Naatsorsueqqissaartarfiup qaammatip naasup qiteqqunnerata missaani
saqqummiuttagaannut suliffissarsiortutut nalunaarsukkanut
taputartuunneqassanngillat. Suliffissarsiortutulli nalunaarsukkat
suliffissaaleqisut qanoq ineriartorsinnaanerinut assersuutitut
atorneqarsinnaapput. Suliffissarsiortutulli nalunaarsukkat suliffissaaleqisut
pillugit kisitsisitigut paasissutissatuulli nalilersorneqarsimanngillat
nunanilu tamalaani suleriaaseq malillugu suliarineqarsimanatik.
Takussutissiaq
3.1 2014-imiit 2018-imut suliffissarsiortutut nalunaarsukkat aamma
suliffissaaleqineq
|
Agguaqatigiissillugu qaammammut inuit |
||||
|
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
Suliffissarsiortutut nalunaarsukkat .... |
3.761 |
3.456 |
2.908 |
2.767 |
2.317 |
- Najugaqavissuunngitsut .......... |
77 |
69 |
75 |
58 |
45 |
- Qaammammi pineqartumi suliffeqartut |
930 |
949 |
862 |
851 |
690 |
Suliffissaaleqisut ................. |
2.754 |
2.438 |
1.971 |
1.858 |
1.582 |
Najoqqutat: Naatsorsueqqissaartarfik aamma Naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaataasivia: http://bank.stat.gl/ARNLED1 aamma http://bank.stat.gl/ARNLED3
Malugiuk.
2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit utoqqalinersiaqartalerput
siusinnerusukkut 65-inik ukiullit utoqqalinersiaqalersartut. Taamaattumik
2017-imi takussutissiami suliffissaaleqisut aamma sulisut 18-it 65-illu
akornanni ukioqarput. Ukiuni siuliinit sulisorineqarsinnaasut 18-it 64-illu
akornanni ukioqartarput!
Suliffissaaleqineq
pillugu kisitsisitigut paasissutissanut qaammatikkaartumik kommuninut
suliffissarsiuussisarfinnut suliffissarsiornermik nalunaarsuiffiit
najoqqutaapput pingaarnerpaat suliffissarsiortutut nalunaarsukkanut najoqqutat
assigalugit. Suliffissarsiorluni saaffiginnerit amerlanerpaartaat kommunit
allaffissorlutik ataatsimoorlutik atortagaannut Winformatik-imut
nalunaarsorneqartarput. Qaammatit tamaasa Winformatik-imit kommunit
ataasiakkaat pillugit suliffissarsiorlutik saaffiginnissimasunut
paasissutissanik Naatsorsueqqissaartarfik pisarpoq.
Illoqarfinni
ataasiakkaani saaffiginnissutit Winformatik-imut ingerlaavartumik
nalunaarutigineqarneq ajorput. Naatsorsueqqissaartarfik nunaqarfinnut
nalunaarutiginnissimanngitsunut paasissutissanik piniarluni saaffiginnittarpoq,
taakkulu paasissutissat suliffissaaleqisutut nalunaarsukkanut
suliffissaaleqisunullu kisitsisitigut paasissutissanut ilanngunneqartarput.
ILO-mi
maleruagassanut ilaavoq, piffissami inuk sulisimasutut
nalunaarutigineqarsimaguni suliffissaaleqisutut nalunaarutigineqassanngitsoq!
Taamaattumik Naatsorsueqqissaartarfiup suliffeqarneq pillugu nalunaarsuutaanni
suliffissarsiortut qaammatip ingerlanerani sulisimasut piiarneqartarput.
Suliffeqarneq pillugu nalunaarsuutit atorlugit sulisorineqarsinnaasut aamma
naatsorsorneqartarput, sulisorineqarsinnaasut tassaapput sulisut aamma
suliffissaaleqisut. Nammineerluni nalunaarsukkat suliffeqarneq pillugu
nalunaarsuutinut atorneqartarput, nammineerluni nalunaarsukkat
tassaagajuttarput paasissutissat pigineqartut nutaanerpaartaat.
Suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat kingusissukkut aatsaat
saqqummiunneqartarnerinut tamanna pissutaanerpaavoq.
Sulisorineqarsinnaasut
aamma suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat taamaallaat suliarineqarput
Kalaallit Nunaanni najugaqavissut ukiui sulinissamut naleqquttut
tunngavigalugit, Naatsorsueqqissaartarfimmi innuttaasunut nalunaarsuut atorlugu
suliarineqarput. Innuttaasut nalunaarsuut atorlugu inuit najugaqarfii
suiaassusiilu sulisorineqarsinnaasunut suliffissaaleqisunullu aamma
atorneqarput. 2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit
utoqqalinersiaqartalerput siusinnerusukkut 65-inik ukiullit
utoqqalinersiaqalersartut. Taamaattumik takussutissiami 2017-imi
takussutissiami suliffissaaleqisutut nalunaarsukkat 18-it 65-illu akornanni
ukioqarput. Ukiuni siuliinit ukiuni sulinissamut naleqquttut 18-it 64-illu
akornanni ukioqartarput.
Ilinniarsimassuseq
pillugu kisitsisitigut paasissutissanut Naatsorsueqqissaartarfimmi
ilinniarsimasat qaffasinnerpaat pillugit nalunaarsuutit (HFU)
tunngavigineqartarput, taakku ukiup naanerani nalunaarsorneqartarput.
Ilinniarsimassutsinut immikkoortiterinerit ISCED11-uddannelsesnomenklatur
atorlugu suliarineqartarput. ISCED11-uddannelsesnomenklaturi ilinniakkanut
qaffasissutsinut tallimanut immikkoortinneqartarpoq meeqqat atuarfiat
appasinnerpaalluni ingerlaqqiffiusumik ilinniarneq qaffasinnerpaaluni.
Inuussutissarsiutinik ilinniarsimasut arfineq marlunnut
immikkoortinneqartarput. Ilinniarsimasanut assersuutit Naatsorsueqqissaartarfiup
nittartagaanut www.stat.gl-imut pdf-fiilinngorlugit Suliffeqarnermi pissutsit
ammarlugit aaneqarsinnaapput. Ilinniarsimassuseq pillugu naatsorsuinermi
periutsit atorneqartut pillugit paasisaqarnerorusuttut innuttaasut
ilinniarsimassusaat pillugu saqqummersitami kingullermi immikkoortoq periaaseq
innersuussutigineqarpoq.
ILO-p
naatsorsueqqissaarnermut allaffianit periutsit nassuiaasiorneqarlutillu
maleruagassiorneqarsimasut tunngaviginerullugit nalunaarsuisoqarpoq.
Paasissutissat pigineqartut apeqqutaallutik nunani tamalaani periutsit
malinneqartarput.
ILO-mit
suliffissaaleqineq pillugu nassuiaat pingasunik pinngitsoorani atuuttussanik
piumasaqaatitaqarpoq. Nassuiaat malillugu piffissami pineqartumi
suliffissaaleqisoq tassaavoq:
· Suliffeqanngitsoq
· Suliffissarsiortoq
· Sulilernissamut piareeqqasoq
Piffissap
suliffissarsiorfiusup sivisussusaa nassuiarneqanngilaq, kisianni
innersuussutigineqarpoq piffissaq sivikitsuussasoq, assersuutigalugu ulloq
ataaseq imaluunniit sapaatip akunnera ataaseq. ILO-mit aamma
innersuussutigineqarpoq sulisorineqarsinnaasut nunami naatsorsuiffiusumi
pissutsit apeqqutaatillugit ukiui appasinnerpaaffeqassasut, suliffissaaleqisut
sulisorineqarsinnaasunut ilaapput.
Innuttaasut
suliffissarsiuussisarfinnut suliffissarsiortutut nalunaarsimasut Kalaallit
Nunaanni suliffissaaleqineq pillugu paasissutissanut tunngavigineqarput.
Qulaani allassimasup ersersippaa ILO-mit nassuiaat malillugu
suliffissarsiorsimaneq suliffissaaleqisutut isigineqarnissamut naammanngitsoq.
Kisitsisit paasissutissat tunngavigalugit piffissap pineqartup sivikinnerpaaffissaa
qaammat ataasiuvoq, tamanna ILO-mi piffissamit pineqartumit
sivikinnerujussuuvoq. Kisitsisit paasissutissat tunngavigalugit aamma ILO-mi
maleruagassat sapinngisaq tamaat malinniarlugit Naatsorsueqqissaartarfimmit
aalajangiunneqarpoq suliffissaaqisoq qaammat ataaseq suliffissaaleqisimassasoq.
Inuk suliffissaaleqisuussaaq:
· Suliffissarsiuussisarfimmut
suliffissarsiortutut nalunaarsimaguni aamma
· Qaammammi pineqartumi
suliffeqarnermut nalunaarsuiffimmut sulisimasutut nalunaarutigineqarsimanngikkuni.
Kalaallit
Nunaanni najugaqavissunut sulisorineqarsinnaasunut suliffissaaleqisunullu
paasissutissat ukununnga tunngasut misissoqqissaarneqarput assigiissaartumillu
itisiliiffigineqarlutik; innuttaasut inuttut inissisimaffii aalajangersimasut
kiisalu sumiiffinni aalajangersimasuni najugaqarfiit. Tassani pineqarput
innuttaasut ukiup naatsorsuiffiusup aallartinnerani aamma naanerani Kalaallit
Nunaanni najugaqarsimasut.
Taakku
saniatigut paasissutissanut ilaapput inuit ukiui sulinissamut naleqquttut,
2017-imit 2018-imut 18-init 65-inut ukiullit aamma 2010-mit 2016-imut 18-it
64-illu akornanni ukiullit, 2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit
utoqqalinersiaqartalermata siusinnerusukkut 65-inik ukiullit
utoqqalinersiaqalersarlutik, sulinissamut ukioqqortussuseq
utoqqalinersiaqalernissamut naleqqussarneqarpoq. Suliffissarsiuussisarfinnut
suliffissarsiorlutik nalunaarsukkat 18-it inorlugit ukiullit akuttuaallaarnerat
pissutaalluni 18-inik ukiulinnit aallartinneqarput. 65-it sinnerlugit ukiulinni
tamanna aamma atuuppoq. Taamatut ukiullit sulinngikkallarnermut
utaqqiisaagallartumik isertitanut taarsiissutaasunik ikiorsiissutinik
pisinnaannginnerat, suliffissarsiortutut nalunaartannginnerinut
pissutaasimassaaq. Kisitsisitigut paasissutissanut tunngavigineqartut taamatut
ukiulinnut tamakkiisumik paasissutissanik peqannginnera pissutigalugu, taakku
ilanngunneqanngillat.
ILO-p
nassuiaataa malillugu sulisorineqarsinnaasut tassaapput innuttaasut sulisut aamma
suliffissaaleqisut. Naatsorsueqqissaartarfiup nassuiaataa malillugu
sulisorineqarsinnaasut tassaapput Kalaallit Nunaanni najugaqavissut
sulisorineqarsinnaasut qaammammi pineqartumi sulisimasutut
nalunaarutigineqarsimasut imaluunniit suliffissarsiortut pillugit
nalunaarsuiffimmut nalunaarutigineqarsimasut. Suliffissaaleqineq pillugu
kisitsisitigut paasissutissat assigalugit sulisorineqarsinnaasut 2017-imik
18-iniit 65-inik ukioqarput 2010-miillu 2016-imut 18-iniit 64-inut
ukioqarlutik.
Suliffissaaleqinermut
nalunaarsuiffik aamma sulisorineqarsinnaasunik nalunaarsuiffik suliffeqarnermut
pissutsinut paasissutissanik aamma nunaqqatigiinnut tunngasunik
paasissutissanik imaqarpoq. Paasissutissat pigineqartut tassaapput; inuit
ukiui, suiaassusaat najugaqarfigisaallu, taakku Naatsorsueqqissaartarfiup ukiup
naanerani innuttaasunut nalunaarsuutaanit pissarsiarineqartarput.
Najugaqarfinni suliffissaaleqisut aamma sulisorineqarsinnaasut tunngavigalugit
takuneqarsinnaavoq ukiup naanerani inuit sumi najugaqarsimanersut, ukiup
ingerlanerani inuk allami najugaqalersimasinnaammat imaanngilaq ukioq naallugu
nunaqarfimmi/illoqarfimmi ataatsimi suliffissarsiorsimassasoq imaluunniit
sulisimassasoq.
Suliffissaaleqineq
pillugu kisitsisitigut paasissutissanut najoqqutat ilaatigut
nalorninaateqarsinnaasut arlaqarput, ingammik ILO-p nassuiaataanit allaanerusut
imaluunniit paasissutissanut tunngavigineqartut eqqarsaatigalugit.
Najoqqutassat nalorninaateqartut pingaarutillit uani eqqartorneqassapput.
ILO-mi
nassuiaat malillugu suliffissaaleqisunik, suliffissarsiuussisarfinnut
nalunaarneq ajortunik peqarsimassaaq. Inuit sulinngikkallarnermut
utaqqiisaagallartumik isertitanut taarsiissutaasunik ikiorsiissutinik
pisinnaanngitsut suliffissarsiortutut nalunaartarsimannginnissaat ilimanarpoq.
Inuit ilaat
pimoorussillutik suliffissarsiortutut ingerlaannaq sulilernissamut
periarfissaqanngikkaluarlutik nalunaarsimasarput. Ilaatigut qaffassarlutik
pikkorissartut taamaaliortarput.
Suliffissarsiortut
ilaat sulilernissaminnut piareersimanngikkallartutut nalilerneqartarput, taakku
ILO-p nassuiaataa malillugu suliffissaleqisutut taaneqarsinnaanngillat,
tassunga tunngasoq immikkoortoq 3.3.1. takuuk. Suliffissarsiortup
sulinernissamut piareersimanera sumiiffinni suliffissarsiuussisarfinnit
nalilerneqartarpoq, naliliinerit tunngavigalugit sulilernissamut
piareersimassutsinut pingasunut immikkoortinneqartarput.
Sulilernissamut
piareersimassutsinut immikkoortiternerit assigiinngitsorujussuussinnaammata
suliffissaaleqineq pillugu paasissutissanut atorneqanngikkallarput.
Ilanngullugu
oqaatigineqassaaq suliffissarsiuussisarfiit assigiinngitsunik
suliffissarsiortunik nalunaarsuisarsimasinnaannerat ilimanarmat. Sumiiffinni
suliffissarsiuussisarfinni nalunaarsueriaaseq apeqqutaalluni suliffissaaleqineq
assigiinngisitaarsinnaavoq.
Piffissap
ingerlanerani suliffissarsiuussisarfinni nalunaarsueriaaseq aamma
allanngorsimasinnaavoq. Kommunini suliffissarsiuussisarfinni
nalunaarsueriaatsip assigiissaarneqarneranik imaluunniit sulisut nikerarnerinik
tamanna pissuteqarsinnaavoq.
Suliffissarsiortutut
qarasaasiamut nalunaarsuutit ikkussuunneqartartput, taamaasillutik
paasissutissat elektroniskimik suliarineqarsinnaalersarlutik. Immersuineq
najoqqutassanut nalorninaateqalersitsisinnaasut aamma ilagivaat, kisianni
tamanna annikitsuinnaavoq.
Suliffeqarnermut,
innuttaasunut aamma ilinniartitaanermut nalunaarsuutit, tassa nalunaarsuutit
atorneqartut nalorninaateqarsimagunik suliffissaaleqinermut aamma
sulisorineqarsinnaasut pillugit nalunaarsuutinut nalorninaataat
ingerlaqqissapput
ILO-mit innersuussutigineqartoq piffissaq misissuiffigineqartoq sivikissasoq, assersuutigalugu ulloq ataaseq imaluunniit sapaatip akunnera. ILO-mi innersuussutit malillugit qaammat ataaseq sivisuutut oqaatigineqarsinnaavoq.